گلیم | آشنایی با انواع گلیم و شیوه های بافت آن
تاریخچه گلیم بافی
در زمان های قدیم، انسان های اولیه از پوست حیوانات برای پوشش بدن و زیر انداز استفاده میکردند. با گذشت زمان و رونق دامداری در بین مردم، ریسیدن پشم حیوانات و بافتن آن در بین مردم قبایل رواج یافت که جزء اولین هنرها و صنایع دستی به حساب می آمد. به صورت دقیق مشخص نیست که اولین بار و توسط چه قبیله ای بافت پارچه ها صورت گرفته است، اما شواهدی که از ساکنان مردم فلات ایران و سرزمین های همجوار به دست آمده است، نشان می دهد که ایرانیان در 8000 سال پیش به پرورش بز و گوسفند و ریسیدن پشم آنها مشغول بوده اند.
با تمام این ارزیابی ها، همچنان نمیتوان تاریخ دقیق پیدایش گلیم را حدس زد. تاریخی ترین فرش کشف شده جهان به نام پازریک، متعلق به 350-500 سال قبل از میلاد می باشد. اما گلیم بافی قبل از بافت فرش وجود داشته و مورخان تاریخ آغاز گلیم بافی را حدود 1500-2000 سال پیش تخمین میزنند.
دستگاه های بافت گلیم
دستگاه های بافت گلیم 4 مدل می باشند که در ادامه به معرفی دو مدل از آنها می پردازیم:
گلیم ساده باف
این دستگاه از یک کجو و چوب کمکی ساخته شده که گلیم به صورت یکنواخت روی آن ایجاد می شود. گلیمی که توسط این دستگاه تولید میشود به صورت دو رو است و پشت و روی آن قابل استفاده می باشد.
گلیم چرخی بافی
این دستگاه شامل 4 کجو می باشد که به وسیله کمان هایی که دارد جا به جا میشود. در این مدل، پود از لا به لای تمام تارها به صورت یکسان عبور میکند. پودهای اضافی در پشت گلیم قرار می گیرند که به همین علت، حاصل کار یک گلیم ضخیم است که فقط یک روی آن قابل استفاده می باشد.
انواع گلیم ایرانی
به طور کلی گلیم های ایرانی به دو دسته تقسیم میشوند.
گلیم هایی که با پودگذاری بافته میشوند
شیوه تولید این نوع گلیم ها بدین شکل است که فقط از نخ تار و پود استفاده میشود. در این مدل نخ پود از لا به لای نخ تارعبور میکند تا در نهایت طرح و نقش مورد نظر را ایجاد کند. به گلیم هایی که با پود گذاری بافته میشوند، گلیم ساده ( گلیم دورو – گلیم تخت ) هم گفته میشود.
گلیم هایی که با پود پیچی بافته میشوند
در این نوع گلیم ها، علاوه بر نخ تار و نخ پود، از نخ نازک هم استفاده میشود. در حقیقت پود از بین نخ های تار عبور میکند و بعد از عبور پود نازک و کوبیدن گلیم با شانه بافندگی، نخ های تار و پود در هم پیچیده میشود. نام این مدل از گلیم ها، گلیم یک رو یا سوماک می باشد.
گلیم ساده بافت
در بافت این مدل از گلیم ها، پود به صورت یکی در میان از بین چله (تار) عبور می کند. گلیم ساده بافت به صورت یک رو است که برای بافت آن از نقشه ها استفاده خاصی نمیشود و طرح آن در ذهن بافنده شکل می گیرد. نقش های این مدل از گلیم، معمولا به صورت هندسی می باشد و از خطوط منحنی استفاده کمتری میشود.
گلیم ورنی
گلیم سوزنی یا ورنی، نوعی سوماک ( گلیم یک رو ) است که معمولا بدون نقشه و توسط دختران عشایر در مناطق مشکین شهر، مغان و ارسباران بافته میشود. گلیم ورنی در کردستان و کرمان با طرح های دیگری بافته میشود که در شهر کرمان به گلیم ورنی، گلیم شیریکی پیچ هم می گویند.
جمع بندی
گلیم بافی یکی از اولین صنایع دستی ایجاد شده توسط انسان ها است که به مرور زمان سبک و سیاق آن تغییراتی داشته است. به طور کلی گلیم به زیر اندازی گفته میشود که با درگیری تار و پود با یکدیگر به وجود می آید و هر دو روی آن شکلی مشابه دارند. ما در این مطلب سعی کردیم در مورد تاریخچه گلیم بافی، معرفی دستگاه های گلیم بافی، گلیم های ایرانی و نوع بافت آنها صحبت کنیم. قالیشویی عطاریان، به عنوان بهترین قالیشویی در مشهد توانایی شستشوی انواع گلیم را دارد. امید است مطالب ارائه شده در این مقاله برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد.
