آشنایی با عیوب فرش‌های دستباف
عیوب فرش‌های دستباف
دارکشی:
دارکشی فرش به صورت غیر فنی و سهل انگاری در پودگذاری و همچنین عدم رعایت یکنواختی در گذاشتن پودها باعث عیوبی مانند چین خوردگی و سرکجی در فرش‌های دستباف میگردد.
اصیل نبودن فرش:
در صورت اینکه طرح‌های روی فرش با معیارهای خارجی و ناشناخته تهیه و بافته شده باشد، به اصطلاح می‌گویند فرش اصالت ندارد و آنرا طرح غیر اصیل می‌نامند.
بافت نامرغوب:
ممکن است به دلایل متعددی، قالی بافته شده دارای بافت مرغوبی نباشد یا ابزار قالیبافی معیوب باشند که به بافت قالی صدمه می‌رسانند .
بالازدگی:
بالازدگی یا به اصطلاح دراز شدن طول فرش، به دلیل استفاده نامناسب از مواد اولیه مانند خامه، تار و پود حاصل می‌شود. گاهی ممکن است به علت عدم شناخت بافنده به مواد و اندازه آن یا عدم اطلاع کافی انباردار و غیره، موادی که در بافت قالی به کار می‌رود متناسب با رج شمار فرش نباشد.
پایین‌زدگی:
پایین‌زدگی یا به اصطلاح کوتاه شدن قالی بعلت استفاده از مواد اولیه با متریک و نمره‌های نامتناسب با رج شمار فرش در قالی ایجاد می‌شود .
از بین رفتن ریشه فرش:
شستشوی نامناسب و یا پاخوردن فرش باعث از بین رفتن ریشه‌های فرش می‌شود. ولی با ریشه زدن دوباره این مشکل رفع می‌شود که بر حسب نوع فرش از ریشه‌های دو گره، زنجیری، دوبل و... در بهترین قالیشویی در مشهد استفاده می‌شود.
کل شدن فرش دستباف:
به قسمت‌های خالی شده از فرش می‌گویند که علت‌هایی مانند بید زدگی فرش، پا خوردن زیاد، شستشوی نامناسب دارد اما قابل جبران است.
پارگی فرش:
این عیب فرش که خیلی نیاز به توضیح نداشته و می‌تواند در بخش های مختلف قالی ایجاد شده، از حاشیه‌ها گرفته تا پارگی در قسمت چله‌ها و…
کجی:
در‌صورتی‌که حاشیه‌های بغلی فرش (طول و عرض) در امتداد یک خط مستقیم قرار نداشته باشند و تورفتگی یا بیرون‌زدگی (شکم دادگی) داشته باشند به این عیب فرش کجی می‌گویند.
نخ نما شدن فرش دستباف:
این عیب شایع که در اثر استفاه زیاد رخ می‌دهد و قابل رفع هم نمی‌باشد.
ترنج داشتن:
در اصطلاح قالیبافی به نقطه وسط قالی یعنی نقطه‌ای که کلیه زوایای فرش نسبت به آن نقطه مساوی و یکسان باشد، ترنج فرش گفته می‌شود. اگر در هنگام بافت کلیه جوانب بافت بطور یکسان و یکنواخت و هماهنگ نباشد. مشکل ترنج در فرش حاصل می‌شود که در اصطلاح می‌گویند فرش ترنج دارد و یا اینکه ترنج وسط نیست.
جویدگی:
جویدگی یا بره بره بودن نوعی عیب در فرش است. که در اثر استفاده از قیچی ناسالم و یا قیچی زدن ناصحیح حاصل می‌شود. بدین صورت که یک قسمت از فرش از صافی و یکنواختی بقیه قسمت‌های آن برخوردار نیست . قیچی و قیچی کردن قسمت‌های بافته شده فرش از جمله مواردی است که باید با دقت و مهارت کافی انجام گیرد. اگر این موارد رعایت نشود «خواب فرش» یک‌دست نمی‌شود.
لوچه داشتن فرش دستباف:
وقتی یکی از گوشه‌های فرش با دیگر گوشه‌ها فرق داشته باشد می‌گویند فرش لوچه دار شده است و به شکل نوک کجی در می‌آید. در این حالت نسبت به سایر گوشه‌ها عرض و طول بلندتری خواهد داشت و لبه آن آویزان می‌شود. علت بروز این مشکل دقت نداشتن در زمان بریدن، جدا کردن فرش بافته شده از دار، شل شدن چله‌ها و زمان پایین کشی فرش خواهد بود.
سوختن رنگ:
این اصطلاح هنگامی به کار می رود که بدلیل استفاده نابجا و ناصحیح از مواد اسیدی. هنگام شست و شو فرش حالت اولیه پشم و رنگ را بطور فاحشی از دست بدهد . به این عیب اصطلاحا سوختن رنگ گفته می شود که از عیب های غیر قابل جبران است .
روشهای اصلاح عیوب فرش‌های دستباف
توجه کنید که عیوبی که حاصل طراحی نادرست نقشه و بی‌دقتی در بافت باشند قابل رفع نمی‌باشند. ترمیم عیوب بسته به نوع نقص فرش به سه طریق زیر صورت می‌گیرد:
رفوگری
توسط استادکاران مجرب، عیوبی چون پوسیدگی، پارگی، نخ نما شدن و پود نما شدن برطرف میگردد.
دارکشی
نقایصی چون چین خوردگی، سره و سرکجی فرش بر اثر تخته کوب کردن برطرف می‌شوند.
رنگ یابی
با کوتاه کردن مختصر ساق گره و برداشتن یکی دو میلی‌متر از نوک ساق در سطح فرش دورنگی و رگه‌های ظاهر شده برطرف میگردد.
کلام آخر:
و در پایان باید بگوییم این موارد از جمله مهم‌ترین عیوب فرش دستباف می‌باشد که درصورت خرید حتما به طور دقیق بررسی نمایید تا بتوانید یک اثر باکیفیت و مرغوب را تهیه کنید. جهت اصلاح عیوب فرش‌های دستبافت می‌توانید به بهترین قالیشویی در مشهد مراجعه نمایید.
